Urządzenia kotwiczące stanowią istotną część prawidłowo funkcjonującego systemu chroniącego przed upadkiem z wysokości. Systemy takie składają się z trzech głównych podsystemów takich jak szelki bezpieczeństwa, podsystem łączący lub łącząco-amortyzujący oraz podsystem kotwiczący czyli urządzenie kotwiczące. Współpracuje ono (urządzenie kotwiczące) bezpośrednio z konstrukcją stałą obiektu i zawiera punkt lub punkty kotwiczenia dla podsystemu łącząco-amortyzującego. Dzięki swojej budowie ułatwiają, a często wręcz umożliwiają przyłączenie systemu ochronnego do konstrukcji stałej.

Główne podsystemy systemu chroniącego przed upadkiem z wysokości
Szelki bezpieczeństwa + Podsystem łączący lub łącząco-amortyzujący + Podsystem kotwiczący (urządzenie kotwiczące)

01. Normy i wytrzymałość statyczna

Wymagania stawiane urządzeniom kotwiczącym określa norma EN 795:2012, która dotyczy jednego użytkownika. W przypadku urządzeń kotwiczących przeznaczonych dla więcej niż jednego użytkownika zastosowanie ma dodatkowo specyfikacja techniczna CEN/TS 16415:2013.
Podstawowym parametrem każdego urządzenia kotwiczącego przeznaczonego dla jednego użytkownika jest jego minimalna wytrzymałość statyczna wynosząca 12kN, a w przypadku gdy jest on wykonany z materiałów nie metalowych 18kN. Jeżeli urządzenie kotwiczące dedykowane jest dla więcej niż jednego pracownika wówczas dodawana jest wartość 1kN dla każdej kolejnej osoby.

* w przypadku gdy urządzenie kotwiczące jest wykonane z materiałów metalowych

02. Praca na wysokości – środki ochrony – wymogi techniczne

Urządzenia kotwiczące poddawane są też innym testom takim jak: deformacji, siły dynamicznej i integralności, czy też odporności na korozję.

Żaden z elementów urządzenia kotwiczącego nie może ważyć więcej niż 25kg.

Nie mogą być wykorzystywane do podwieszania czy też transportu ładunków.

Oznakowanie wszystkich urządzeń powinno być zgodne z normą EN 365 i zawierać, m.in. informację o maksymalnej dozwolonej ilości użytkowników do równoczesnego korzystania z urządzenia.

03. Zastosowanie punktów kotwiczących

Punkty kotwiczące to idealne rozwiązanie na zabezpieczenie pracowników pracujących na wysokości w miejscach gdzie nie ma możliwości stosowania środków ochrony zbiorowej, takich jak balustrady czy siatki bezpieczeństwa. Podczas doboru urządzenia kotwiczącego należy brać pod uwagę nie tylko parametry konstrukcji stałej, z którą urządzenie współpracuje, lecz także zakres i sposób koniecznego przemieszczania się oraz rodzaj podsystemu łączącego (łącząco-amortyzującego), który może być (zgodnie ze wskazówkami producenta) stosowany wraz z tym urządzeniem. Urządzenia kotwiczące powinny być instalowane w taki sposób i w takich miejscach, aby nie utrudniały pracy na danym stanowisku i nie stwarzały dodatkowych zagrożeń.

04. Klasyfikacja urządzeń kotwiczących

Urządzenia kotwiczące dzielą się na pięć typów: A, B, C, D, E, z których urządzenia typu B i E zaliczane są do środków ochrony indywidualnej. Natomiast urządzenia typu A, C, D zawsze muszą być trwale związane z konstrukcją obiektu na którym są zamocowane.

A. Urządzenie kotwiczące z jednym lub kilkoma stałymi punktami kotwiczącymi, zamocowanymi na stałe do konstrukcji.

B. Urządzenie kotwiczące z jednym lub kilkoma stałymi punktami kotwiczącymi bez konieczności mocowania na stałe do konstrukcji..

C. Urządzenie kotwiczące wykorzystujące giętką poziomą linę, która nie może być nachylona do poziomu więcej niż 15° ( mierzone pomiędzy kotwą krańcową i pośrednią w dowolnym punkcie wzdłuż jej długości

D. Urządzenie kotwiczące wykorzystujące poziomą sztywną szynę odbiegającą od poziomu nie więcej niż o 15° ( mierzone pomiędzy kotwą krańcową i pośrednią w dowolnym punkcie wzdłuż jej długości

E. Urządzenie kotwiczące do stosowania na powierzchniach poziomych z maksymalnym odchyleniem do 5° od poziomu. Jego skuteczność zależy wyłącznie od masy i tarcia na powierzchni ich styku

Urządzenie kotwiczące typ A
Wykonane z jednym lub kilkoma stałymi punktami kotwiczącymi, zamocowanymi na stałe do konstrukcji. Występują jako systemowe rozwiązania instalowane na stałe do konstrukcji obiektu ( np. beton, blacha trapezowa, płyta OSB, płyty kanałowe, płyta warstwowa, stal, drewno konstrukcyjne). Mogą być mocowane jako pojedyncze urządzenia lub jako podpory dla urządzeń kotwiczących typu C i D. Pełnią rolę zabezpieczenia punktowego czyli pozwalają na bezpieczne poruszanie się tylko w ograniczonym zakresie. Najczęściej jest to obwód wyznaczony przez długość podsystemu łącząco-amortyzującego wokół takiego punktu kotwiczącego.

Urządzenie kotwiczące typ B
Wykonane z jednym lub kilkoma stałymi punktami kotwiczącymi bez konieczności mocowania na stałe do konstrukcji. Są nazwane tymczasowymi punktami kotwiczącymi z uwagi na możliwość łatwego i szybkiego montażu i demontażu bez ingerencji w strukturę konstrukcji. Przenośne punkty asekuracyjne muszą być zainstalowane w taki sposób, aby niemożliwe było ich mimowolne wypięcie się z podzespołu łącząco-amortyzującego lub z elementu, na którym jest on zamontowany. Ważne jest, żeby miejsca na których instalowane są tego typu zabezpieczenia miały przynajmniej taką samą wytrzymałość jak instalowane urządzenie kotwiczące.

Urządzenie kotwiczące typ C
Wykorzystujące giętką poziomą linę, która nie może być nachylona do poziomu więcej niż 15° (mierzone pomiędzy kotwą krańcową i pośrednią w dowolnym punkcie wzdłuż jej długości). Może być instalowane do różnego rodzaju podłoża za pomocą systemowych wsporników. Na prowadnicy, najczęściej z liny stalowej, może być zainstalowany ruchomy punkt kotwiczący, tzw. wózek asekuracyjny. Istnieją rozwiązania jedno lub wieloprzęsłowe z elementem narożnym. Poziome systemy linowe pozwalają pracownikowi przemieszczać się wzdłuż drogi wyznaczonej przez prowadnicę nawet na długich odcinkach zachowując ciągłość asekuracji.

Urządzenie kotwiczące typ D
Wykorzystujące poziomą, sztywną prowadnicę odbiegającą od poziomu nie więcej niż o 15° (mierzone pomiędzy kotwą krańcową i pośrednią w dowolnym punkcie wzdłuż jej długości). Może być instalowane do różnego rodzaju podłoża za pomocą systemowych wsporników. Na prowadnicy (zazwyczaj szyna) może być zainstalowany ruchomy punkt kotwiczący. Występują jako jedno lub wieloprzęsłowe z elementem narożnym.
Zasada działania poziomych systemów szynowych oparta jest na ruchomym punkcie kotwiczenia, tzw. wózku asekuracyjnym, który przesuwa się wzdłuż sztywnej prowadnicy. Ruchomy punt kotwiczenia jest miejscem podpięcia podsystemu łącząco-amortyzującego.

Urządzenie kotwiczące typ E
Przeznaczone są do stosowania na powierzchniach poziomych z maksymalnym odchyleniem do 5° od poziomu. Pełnią funkcję masy bezwładnościowej leżąc bezpośrednio na powierzchni dachu, a ich skuteczność zależy wyłącznie od masy i tarcia na powierzchni ich styku. Mogą mieć zainstalowany pojedynczy punkt kotwiczący bądź też być częścią poziomej prowadnicy. Bezwładne masy kotwiczące mogą być przydatne szczególnie wtedy, gdy na płaskiej powierzchni stanowiska pracy na wysokości nie ma elementów konstrukcji stałej, do których można przyłączyć podsystem łącząco-amortyzujący. Odległość bezwładnej masy kotwiczącej od krawędzi (miejsca zagrożenia) musi wynosić co najmniej 2,5m.